Wpływ stresu na nawyki żywieniowe

Stres występuje w życiu każdego z nas, codziennie konfrontujemy się z nim w różnych aspektach życiowych. Przybiera on dynamiczną postać – czasami możemy go rozpoznać jako mobilizujący do działania (,,uciekaj albo walcz”), czyli tak zwany eustres, lub jako nieprzyjemny, szkodliwy, powodujący cierpienie i dezintegrację psychiczną – dystres. Pojęcie stresu zainicjował Hans Selye, lekarz, który poświęcił pięćdziesiąt lat pracy badaniu tego zjawiska. W psychologii stres definiuje się jako dynamiczną relację między możliwościami człowieka a wymogami sytuacji, charakteryzującą się brakiem równowagi. Jeśli pomimo wysiłku, jaki wkładamy by przywrócić równowagę stres się utrzymuje, mamy do czynienia ze stresem przewlekłym. Nasza podatność na stres jest ściśle związana z naszym temperamentem. Osoby wysokoreaktywne (wysokowrażliwe) mogą reagować na niego gorzej, niż osoby niskoreaktywne.

W jaki sposób stres wpływa na nasze zachowania żywieniowe?
Podczas stresujących nas sytuacji organizm automatycznie włącza mechanizmy obronne tzw. mechanizm walki lub ucieczki. Dochodzi do gwałtownego wyrzutu adrenaliny, zwiększonego dopływu krwi do mózgu, serca i mięśni oraz odpływu krwi z narządów układu trawienia, co przygotowuje organizm w gotowości do ucieczki lub walki. Stan pobudzenia u niektórych osób może przyczynić się do uniemożliwienia spożywania pokarmu, podczas gdy u innych powoduje zwiększenie ilości spożywanego pokarmu. Co jest tego przyczyną? Przede wszystkim żeby ocenić wpływ emocji na ilość i jakość spożywanego pokarmu należy wziąć pod uwagę specyfikację danej grupy osób – odżywiających się restrykcyjnie (odchudzających się), bądź nie będących na żadnej diecie.

Osoby będące na ścisłej diecie jedzą więcej podczas stresu
Osoby odchudzające się stosują ścisłe ograniczenia co do ilości i rodzaju przyjmowanego pożywienia, przez co muszą przezwyciężać oznaki głodu. Osoby utrzymujące rygory dietetyczne, zużywają tak dużo energii na kontrolę własnych ośrodków głodu i sytości, że pozostaje im tylko niewielka rezerwa zasobów energetycznych, które muszą wykorzystać w walce ze stresem. Co więcej, organizm osoby będącej na diecie wytwarza własną tolerancję na adrenalinę, w związku z czym jest mniej wrażliwy na sygnały walki lub ucieczki, które pomija lub interpretuje nieprawidłowo. Wielokrotnie przeprowadzane badania wykazują, że osoby stosujące restrykcje dietetyczne w odpowiedzi na stres jedzą więcej, podczas gdy osoby nie stosujące ograniczeń w takich sytuacjach jedzą mniej. Podsumowując, większość ludzi obserwuje u siebie zmiany w nasileniu apetytu w odpowiedzi na stres, jednak nie u wszystkich oznacza to zwiększenie ilości spożywanych pokarmów.

Bibliografia:
Ogińska-Bulik N., Psychologia nadmiernego jedzenia. Przyczyny – konsekwencje – sposoby
zmiany, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004.
Niewiadomska I., Kulik A., Hajduk A., Jedzenie, w serii: Uzależnienia: fakty i mity,
Gaudium,
Lublin 2005.
Lattimore P. i Caswell N., 2004 Differential effects of active and passive stress on food
intake in restrained and unrestrained eaters. Appetite 42: 167-17